۲۸ دی ۱۳۹۹ – فاطمه زم، خواهر روح‌الله زم، روزنامه‌نگار اعدام شده و مدیر کانال آمدنیوز، تصویر سنگ قبر او را منتشر کرده است. بر سنگ قبر آقای زم شعر حافظ نوشته شده است: «آن یار کزو گشت سر دار بلند، جرمش آن بود که اسرار هویدا می‌کرد.»
به گزارش اطلس زندانهای ایران این شعر اشاره به افشاگری‌های روح الله زم علیه حکومت در کانال تلگرامی آمدنیوز دارد. فاطمه زم هم چنین نوشته که «او فرزند همه ایران است». آقای زم در کشور فرانسه روزنامه نگار و پناهنده سیاسی بود. او روز جمعه ۱۹ مهر ۱۳۹۸، پس از سفر به کشور عراق ناپدید شد. سه روز بعد، دوشنبه ۲۲ مهرماه ۱۳۹۸ سپاه پاسداران انقلاب اعلام کرد که او را «به داخل کشور هدایت و بازداشت» کرده است. آقای زم ۲۲ آذر اعدام شد. معمولاً ۴۰ روز پس از درگذشت افراد سنگ قبر آنها بر مزارشان قرار داده می‌شود.
برای مشاهده پرونده روح‌الله زم روی تصویر کلیک کنید
روح‌الله زم که بود؟
روح‌الله زم، فرزند محمدعلی زم، روحانی سرشناس ایرانی و رئیس پیشین حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی بود. او از موسسین وبسایت و کانال آمدنیوز (صدای مردم) بود. آمدنیوز با انتشار خبرهای جنجالی به یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین کانال‌های تلگرام تبدیل شده بود. تعداد دنبال‌کننده‌های این کانال در جریان تظاهرات سراسری دی ۹۶ به بیش از دو میلیون نفر رسید. علاوه بر آقای زم، اعضای خانواده‌اش نیز مدت‌ها تحت فشار نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی قرار داشتند.
سیر پرونده
پرونده روح‌الله زم از ابتدا تا انتها دارای اشکالات حقوقی فراوانی است. او که در کشور فرانسه روزنامه نگار و پناهنده سیاسی بوده است، روز جمعه ۱۹ مهر ۱۳۹۸، پس از سفر به کشور عراق ناپدید شد. سه روز بعد، دوشنبه ۲۲ مهرماه ۱۳۹۸ سپاه پاسداران انقلاب اعلام کرد که او را «به داخل کشور هدایت و بازداشت» کرده است. علاوه بر روایت سپاه پاسداران، روایتهای دیگری هم از نحوه بازداشت آقای زم وجود دارد که نشان از آدم ربایی و انتقال این روزنامه‌نگار به ایران دارد. آقای زم در مقابل دوربین تلویزیون از اقدامات خود اعلام پشیمانی کرد. تلویزیون ایران متهم است که در همکاری با نهادهای امنیتی مصاحبه‌های اجباری مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی را تهیه و پخش می‌کند. مصاحبه و اعلام پشیمانی آقای زم نیز در همین چارچوب قابل تفسیر است.
زم پیش از این نیز در جریان اعتراضات به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در تیرماه همان سال توسط سپاه پاسداران بازداشت شده بود. او پس از آزادی در نامه ای به آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی اعلام کرده بود که در زمان بازداشت شکنجه شده است.
خانواده و دوستان روح‌الله زم نیز در سال‌های اخیر همواره از سوی ماموران امنیتی جمهوری اسلامی آزار و اذیت شده‌اند و حقوق اساسی آنها نادیده گرفته شده است. روح الله زم در مصاحبه با اطلس زندانهای ایران در سال ۱۳۹۶ شمار بازداشت شدگان مرتبط با آمدنیوز را بیش از ۱۵۰ نفر اعلام کرده بود. محبوبه صابری، حسن موحد، محمد میلاد زم و زهرا زم همگی به دلیل نسبت خانوادگی با روح‌الله زم بازداشت شده‌اند.
دادگاه بدوی
روح‌الله زم، پیشتر پس از برگزاری شش جلسه دادگاه از سوی قاضی صلواتی، رئیس شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به اعدام محکوم شده بود. تیر امسال غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه در کنفرانس خبری خود خبر داده بود که «دادگاه ۱۳ مورد از عناوین ریز توام را از مصادیق افساد فی الارض دانسته و حکم اعدام صادر کرده است [آقای زم] در مورد چند مورد اتهامی که افساد فی الارض نبود به مجازات حبس محکوم شده است.» اتهام‌های این روزنامه‌نگار که در نخستین جلسه دادگاه در تاریخ ۲۱ بهمن ۹۸ توسط نماینده مدعی‌العموم قرائت شده بود به این شرح است:
«۱- افساد فی الارض
۲- تشکیل و اداره کانال معاند آمد نیوز و صدای مردم با هدف برهم زدن امنیت کشور
۳- جاسوسی به نفع سرویس اطلاعاتی اسرائیل به واسطه سرویس اطلاعاتی یکی از کشورهای منطقه
۴- جاسوسی به نفع سرویس اطلاعاتی کشور فرانسه
۵- همکاری با دولت متخاصم آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران
۶- اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور
۷- مشارکت در فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به طور گسترده
۸- عضویت و مدیریت پایگاه خبری معاند سحام نیوز با هدف برهم زدن امنیت کشور
۹- مشارکت در اغوا و تحریک مردم به جنگ و کشتار به قصد برهم زدن امنیت کشور
۱۰- مشارکت در جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده به قصد ارائه به دیگران با هدف برهم زدن امنیت کشور
۱۱- مشارکت در نشر اکاذیب به طور گسترده
۱۲ – تحریک موثر نیروهای رزمنده و اشخاصی که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی
۱۳- توهین به مقدسات اسلام
۱۴- توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر
۱۵- توهین به مقامات و مامورین در حال انجام وظیفه یا به سبب آن
۱۶- تحصیل مال از طریق نامشروع جمعاً به میزان ۹۷ هزار و ۵۵۰ یورو
۱۷- شکایت برخی اشخاص حقوقی و حقیقی.»
آقای اسماعیلی جزئیات بیشتری در مورد حکم ارائه نداده است. اما به گفته او قاضی اغلب موارد اتهامی آقای زم را از مصادیق افساد فی‌الارض دانسته و او را به مرگ محکوم کرده است.
افساد فی‌الارض به شکل کنونی در سال ۱۳۹۲ از اتهام محاربه تفکیک و وارد قانون مجازات اسلامی شد. براساس ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲):
«هرکس به‌طور گسترده مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به‌گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد، مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌گردد.»
به کار بردن عبارت‌های غیر دقیق و قابل تفسیر و مبهمی مانند «گسترده»، «شدید»، «عمده» و «وسیع» دست قاضی را برای تطبیق این ماده قانونی به افراد مختلف باز می‌گذارد و سرکوب مخالفان سیاسی را تسهیل می‌کند. پرونده روح‌الله زم یکی از نمونه‌های بارز سوء استفاده قضایی از ماده پراشکال ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی است.
عمده فعالیت‌های آقای زم، در کانال تلگرامی آمدنیوز و صدای مردم بوده است. او در شرایطی شبیه آدم‌ربایی ناچار به اعتراف علیه خود شده و در جلسه چهارم دادگاه گفته بود که برخی از اقاریر خود نزد بازپرس را قبول ندارد. او با رد اتهام «اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی جمهوری اسلامی به شکل گسترده» در این جلسه دادگاه گفته است: «من کار مطبوعاتی می‌کردم.» فعالیت مطبوعاتی او اما از نظر قاضی صلواتی «افساد فی الارض» قلمداد شده است.
آقای زم با رد اتهام «اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی جمهوری اسلامی به شکل گسترده» در این جلسه دادگاه گفته بود: «من کار مطبوعاتی می‌کردم.» فعالیت مطبوعاتی او اما از نظر قاضی صلواتی «افساد فی الارض» قلمداد شده است.
تأیید حکم اعدام در دیوان عالی کشور
سه شنبه ۱۸ آذر، غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه از تایید حکم اعدام روح‌الله زم در دیوان عالی کشور خبر داد. رئیس دیوان عالی کشور در تاریخ ۲۵ شهریور از صدور رای و اتمام رسیدگی به پرونده روح الله زم در دیوان عالی کشور خبر داده بود. او در آن زمان در مورد نتیجه رسیدگی توضیحی نداده بود.
در ادامه این بیانیه آمده بود: «ما از بیانیه‌های سازمان های حقوق بشری از جمله عفو بین الملل و مرکز حقوق بشر در ایران و همچنین وزارت امور خارجه فرانسه در محکومیت حکم صادر شده علیه روح الله زم حمایت می‌کنیم. این حکم نقض فاحش حقوق بشر و تعهدات دولت ایران ذیل میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی سازمان ملل متحد است. ما از دولت ایران می خواهیم این حکم بی رحمانه را هرچه سریع تر متوقف کند.»
متن کامل این بیانیه به این شرح است:
این هفته، دیوان عالی کشور حکم اعدام روح الله زم، روزنامه نگار مخالف حکومت و بنیانگذار وبسایت و کانال تلگرامی آمدنیوز را تأیید کرد. آقای زم پس از حدود یک دهه زندگی به عنوان پناهنده در کشور فرانسه، اکتبر سال ۲۰۱۹ در عراق دستگیر و توسط سپاه پاسداران به ایران بازگردانده شد. شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران آقای زم را به اعدام محکوم کرد. این حکم که این هفته از سوی دیوان عالی کشور تأیید شد؛ شامل ۱۶ اتهام و تعداد زیادی شکایت علیه او است. دادگاه ۱۳ مورد از این اتهامات را از مصادیق «افساد فی الارض» تشخیص داده و طبق ماده ۲۸۶ قانون مجازات اسلامی، آقای زم را به اعدام محکوم کرده است.
مجازات بی رحمانه در نظر گرفته شده برای آقای زم ناقض قوانین مربوط به آزادی بیان و آزادی مطبوعات است. این حکم ناعادلانه تلاش دوباره حکومت ایران برای ساکت کردن صداهای مخالف است.
ما از بیانیه‌های سازمان های حقوق بشری از جمله عفو بین الملل و مرکز حقوق بشر در ایران و همچنین وزارت امور خارجه فرانسه در محکومیت حکم صادر شده علیه روح الله زم حمایت می‌کنیم. این حکم نقض فاحش حقوق بشر و تعهدات دولت ایران ذیل میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی سازمان ملل متحد است. ما از دولت ایران می خواهیم این حکم بی رحمانه را هرچه سریع تر متوقف کند.
