وضعیت زندان‌ها در ایران وخیم است، نحوه زندگی زندانیان در این مراکز چنان است که حتی به اعتراف مسئولان حکومتی، به نقض آشکار و مکرر قوانین داخلی جمهوری اسلامی منجر شده است. مشکلات زندانیان در ایران از نحوه برخوردهای غیرقانونی و غیراخلاقی زندانبان‌ها و مسئولان زندان تا محل زندگی و بهداشت و تغذیه را شامل می‌شود. زندانیان هم در دوره بازداشت و هم در طول دوران حبس خود بارها مورد آزار و شکنجه قرار گرفته و ضرب و شتم می‌شوند. همچنین به دلیل عدم تفکیک زندانیان، برخی زندانی‌ها مورد تعرض دیگر هم‌بندان خود قرار گرفته‌اند. در برخی مواد گفته می‌شود که این تعرض‌ها برنامه‌ریزی شده و با هدایت مسئولان زندان انجام شده است. ناامنی در زندان‌ها چنان است که حتی در برخی موارد به قتل زندانیان انجامیده است.
ورود و توزیع مواد مخدر به جز چند استثنا در زندان‌های ایران امری عادی است و به نظر می‌رسد که در بسیاری از موارد، برخی نگهبان‌ها و یا حتی مسئولان زندان در قاچاق مواد مخدر به داخل زندان مشارکت می‌کنند. توزیع‌کنندگان و فروشندگان مواد مخدر در زندان‌های ایران به مافیایی پیچیده تبدیل شده‌اند.
کیفیت زندگی در زندان‌ها به شدت پایین و غیر قابل تحمل است. تعداد زیاد زندانیان در زندان‌های با گنجایش ناکافی موجب شده است که سطح بهداشت و درمان نیز به شدت پایین بیاید. در برخی موارد مشکلات درمانی حتی موجب مرگ زندانیان نیز شده است. کیفیت غذا در زندان‌ها بسیار نازل است و مجب سوتغذیه و بروز بیماری‌های گوارشی شده است.
زنان زندان علاوه بر این مشکلات، با محرومیت‌ها و تبعیض‌های دیگیری هم مواجه‌اند. ساختار بهداشتی و درمانی ناقص در زندان‌ها کاملا مردانه طراحی شده و زنان زندانی نمی‌توانند حتی از همان امکانات اندک زندان نیز استفاده کنند. برای نمونه پزشک زنان در زندان وجود ندارد و هر چند ماه یک بار و برای چند ساعت در زندان حاضر می‌شود. این مساله موجب خواهد شد که بسیاری از زندانیان حتی فرصت ملاقات با پزشک متخصص را نیز پیدا نکنند. علاوه بر این احتیاجات طبیعی زنان از جمله نوار بهداشتی در بسیاری از زندان‌ها در اختیار ایشان قرار نمی‌گیرد.
در برخی از زندان‌ها اجازه حضور کودکان در کنار مادرانشان داده نمی‌شود و در برخی دیگر از زندان‌ها نیز کودکانی که در زندان هستند، از دیگر زندانیان جدا نمی‌گردند.
در گزارشی که پیش روی شماست، مروری جداگانه بر هر یک از این مشکلات شده و از میان اسناد و یا شهادت‌نامه‌های زندانیان بخشی از مشکلات زندگی در زندان‌ها ترسیم شده است. بدیهی است که مجازات زندان، تنها به معنی محرومیت زندانی از آزادی است و نهادهای قضائی و انتظامی حق ندارند که محرومیت‌ها و تنبیه‌های مضاعفی بر زندگی زندانیان تحمیل کنند. بسیاری از این مشکلات به سادگی قابل حل است و حتی نیاز به بودجه جداگانه ندارد. در مواردی هم که نیاز به بودجه باشد، بی‌تردید تحمیل شرایط ظالمانه به زندانیان با توجیه نبود بودجه، نوعی از قانون‌گریزی و پایمال کردن حقوق بدیهی شهروندان محسوب می‌شود و قابل دفاع نخواهد بود.
سازمان اتحاد برای ایران با انتشار این گزارش و اسناد و شهادت‌نامه‌های ضمیمه آن امیدوار است که زمینه تغییر در شرایط محیطی زندان فراهم شود. اسناد ضمیمه این گزارش در سال‌های گذشته و در منابع دیگر منتشر شده‌اند، اما شهادت‌نامه‌های زندانیان و گزارش‌هایی که آن‌ها از زندان داده‌اند، اسناد اختصاصی این گزارش است.
توصیه‌ها:
سازمان اتحاد برای ایران به آیت‌الله صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه و علی اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور و همچنین ضابطان قضائی توصیه می‌کند که حداقل قوانین داخلی ایران و از جمله آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها را اجرا کنند. آن‌ها نباید فراموش کنند که بهانه کمبود بودجه و امکانات، توجیه قابل قبولی برای نقض حقوق شهروندان نیست. سازمان زندان‌ها باید برای جلوگیری از نقض مداوم حقوق زندانیان اجرای موارد زیر را هر چه سریع‌تر آغاز کند:
متن کامل گزارش را از این‌جا دریافت کنید.
متن خلاصه را از این‌جا بگیرید.
