۱۹ اردیبهشت ۹۹ – تبصره افزوده شده برای جلوگیری از بازداشت بدهکاران مهریه، هم‌چنان برای برخی از این متهمان به اجرا در نیامده است.
اطلس زندان‌های ایران با یکی از محکومان پرداخت مهریه در زندان فشافویه مصاحبه کرده است. او در این گفتوگو علاوه بر شرح پرونده، اعتراض خود را نسبت به «کارشکنی» متصدیان دادگستری بیان کرده و بازداشت خود را غیرقانونی می‌داند. اطلس زندان‌های ایران این گفتوگو را با واسطه میان خبرنگار و زندانی انجام داده است.
«م.ع» متولد ۱۳۵۴، کارگر و ساکن تهران است. دادگاه حدود پنج سال قبل حکم طلاق او و همسرش را به طور غیابی صادر کرده است. «م.ع» اکنون به دلیل بدهی مهریه در زندان فشافویه است و این دومین مرحله بازداشت وی در این مدت بوده است.
آقای «م.ع» لطفا نحوه تشکیل این پرونده و مقدار بدهی خود را برای ما شرح دهید.
حدود پنج سال قبل حکم غیابی طلاق با درخواست همسر سابقم از سوی دادگاه خانواده صادر شد. به دلیل شکایت علیه بنده، به زندان و هم‌چنین پرداخت مهریه محکوم شدم. بعد مدتی ایام محکومیت خود را گذراندم و از زندان آزاد شدم اما به صورت غیر قابل باوری ۱۹ بهمن ۹۸ مجددا بازداشت شدم. مهریه همسر من ۱۱۰ سکه بوده و دادگاه من را به پرداخت ۲۷ سکه محکوم کرده است. ۱۰ سکه از این بدهکاری را به شاکی پرداخت کرده‌ام اما بعد از شدت یافتن مشکلات اقتصادی و چند برابر شدن قیمت سکه، پرداخت این موارد از توانم خارج شد و در نهایت حدود ۱۵ قسط بنده عقب افتاد.
با توجه به این‌که احتمالا طبق قوانین جدید در خصوص متهمان محکومیت‌های مالی، دستگاه قضایی نمی‌تواند شما را بازداشت کند؛ آیا شما اطلاع دارید که چرا شما را دستگیر کرده‌اند؟
بله درست می‌فرمایید. این سوالی است که از مسئول دادگستری اسلامشهر پرسیدم اما دلیل آن را به من نگفت. معتقدم شاکی بنده از طریق پارتی‌بازی حکم جلب مرا گرفته است؛ حقیقتا با پول می‌شود قاضی را خرید. اطمینان دارم که بازداشت من از این طریق بوده است.
آقای «م.ع» طبق قانون جدید تنها افرادی بازداشت می‌شوند که توانایی پرداخت مهریه را دارند اما از ادای آن خودداری می‌کنند. آیا وضعیت شما این چنین است؟
خیر من وضعیت مالی دشواری دارم و همان ۱۰ سکه را با مشکلات زیادی فراهم کردم. وضعیت زندگی من طوری است که اگر همین الان دادگاه یا شاکی به من بگه نیم سکه پرداخت کن و آزادی، باور کنید نمی‌توانم آن را فراهم کنم.
آیا از درون زندان با قوه قضاییه و متصدیانی که بتوانند به شما کمک کنند، تماسی داشته‌ای؟
حداقل ۱۰ مرتبه از طریق پست برای قوه قضاییه و اجرای احکام اسلام شهر نامه فرستادم و هیچ‌گونه پاسخی دریافت نکردم. تنها عضو خانواده من مادر ۷۵ ساله‌ای است که ایشان توانایی پیگیری پرونده مرا ندارد.
طبق اساسنامه سازمان زندان‌های کشور، تمام زندان‌ها باید مددکار داشته باشند تا در موارد این‌چنینی به وضعیت زندانیان رسیدگی کنند و به آن‌ها مشاوره دهند. آیا شما این موضوع را با مددکار یا هر مقام مسئولی در میان گذاشته‌ای؟
بله اتفاقا مدتی قبل چند بازرسان قضایی به زندان مراجعه کرده بودند. مشکلم را برای‌شان شرح دادم و آن‌ها نیز گفتند که بازداشت تو غیرقانونی است. نامه‌ای برای من نوشت تا بازبینی پرونده صورت گیرد. بعد چند روز من را به اجرای احکام منتقل کردند و مسئول این مکان به صراحت گفت: «با پارتی‌بازی برای تو حکم جلب گرفته‌اند.»
در صورت امکان درخواست خود از قوه قضاییه را برای ما شرح دهید.
من از کسانی که حکم جلب مرا صادر کردند چند سوال دارم؛ آیا زندان ماندن من این بدهی را برطرف می‌کند؟ آیا من در این زندان درآمد دارم که بتوانم مهریه همسر سابقم را پرداخت کنم؟ من از مسئولان قوه قضاییه می‌خواهم، قوانینی که تصویب کرده‌اند را برای همه به طور یکسان اجرا کنند و سلیقه‌ای عمل نکنند. الان من مطابق قوانین جدیدی که از سال ۹۸ وضع شده، نباید در زندان باشم اما مشاهده می‌کنید که قربانی کارشکنی برخی از مسئولان دادگاه اسلامشهر شده‌ام.
بعد از شیوع ویروس کرونا قوه قضاییه بخشنامه‌ای برای مرخصی زندانیان صادر کرد. مطابق این بخشنامه شما باید الان در مرخصی باشید. علت عدم اعزام شما به مرخصی چیست؟
اتفاقا اسم من در میان افراد واجد شرایط مرخصی هست. دادگاه دستور داده که برای بهره‌مندی از مرخصی باید فیش حقوق بگذارم اما متاسفانه توانایی تامین آن را ندارم. / پایان گفتوگو
توضیحات اطلس درباره این پرونده
اطلس با تحقیقاتی که در خصوص این پرونده داشته، به این نتیجه رسیده که بازداشت آقای «م.ع» مطابق قانون نبوده و شمار دیگری نیز به دلیل نقض قانون از جانب مسئولان قضایی با مشکلاتی مشابه پرونده آقای «م.ع» مواجه شده‌اند.
هیچ‌کس برای مهریه بازداشت نمی‌شود جز یک دسته
به دستور قوه قضاییه و پس از بررسی از سوی قانون‌گذاران، برای تسهیل پرونده بدهکاران مهریه، تبصره‌هایی به مواد ۷ و ۱۱ قانون محکومیت‌های مالی افزوده شده که به موجب آن فرد محکوم به پرداخت مهریه در یک حالت بازداشت خواهد شد؛ شخصی که توانایی مالی دارد اما از پرداخت آن خودداری کرده است. قانون عدم بازداشت بدهکاران مالی در تاریخ ۲۷ آبان ۹۸ تصویب شده است.
هم‌چنین یک کارشناس حقوقی در پاسخ به سوال پژوهشگر اطلس در این رابطه گفته است: «حبس یا بازداشت بدهکاران مالی از جمله متعهدان موضوع تادیه مهریه ممنوع شد، مگر در صورتی که زوجه ملائت مالی محکوم علیه و امتناع وی از پرداخت محکوم‌به را اثبات کند.»
اطلس زندان‌های ایران به این نتیجه رسیده که تعداد نامشخصی از بدهکاران بابت مهریه هم‌چنان در زندان‌های ایران محبوس هستند. گزارش‌های مشابه گفت‌وگوی بالا نشان می‌دهد که تعدادی از این زندانی‌ها، طبق قوانین جدید نباید در بازداشت بمانند.
