گزارشی از مرخصی و عفو زندانیان سیاسی، خودداری از آزادی ۶۷ زندانی واجد شرایط

۶ اردیبهشت ۹۹ – بررسی نحوه اجرای قانون عفو و مرخصی بهار ۹۹ در مورد زندانیان سیاسی نشان می‌دهد که به رغم  آزادی ۱۰۶ نفر و مرخصی ۶۹ زندانی سیاسی، حدود ۶۷ زندانی سیاسی واجد شرایط آزادی، در زندان باقی‌مانده‌اند.

بیماری کرونا و رویکرد جدید قوه قضائیه درمورد کاستن از تعداد زندانیان با استفاده از قانون «عفو زندانیان»، دست به دست هم داد تا در آستانه بهار ۹۹ زندانیان بسیاری مشمول عفو و یا استفاده از مرخصی شوند. 

 بیست و هفتم اسفند ۱۳۹۸، علی خامنه‌ای، رهبر حکومت ایران، طی نامه‌ای به رئیس قوه قضائیه با عفو تعداد زیادی از زندانیان موافقت کرد. طبق این  نامه قرار بود زندانیان «امنیتی‌ای» که محکومیت آن‌ها پنج‌سال حبس و کم‌تر باشد، در صورتی که تا ۲۸ اسفند ۱۳۹۸ یک سوم محکومیت خود را گذرانده باشند از زندان آزاد شوند. حکومت ایران زندانیان سیاسی را در زمره زندانیان امنیتی دسته‌بندی می‌کند

همچنین ۷ اسفند ۱۳۹۸، به دنبال شیوع کرونا در کشور، ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه طی بخشنامه‌ای خواستار تسهیل مرخصی زندانیان به مناسبت نوروز به مدت ۱۵ روز و امکان تمدید ۱۵ روزه آن شد. بر این اساس، به گفته رئیس سازمان زندان‌ها حدود ۱۰۰ هزار زندانی به مرخصی اعزام شدند و در اسفند ماه حدود ۵۰ درصد از ورودی به زندان‌ها کاهش پیدا کرد. همچنین به گفته سخنگوی قوه قضائیه  نیمی از «زندانیان امنیتی» نیز به مرخصی آمدند. مرخصی این زندانیان قرار بود تا آخر فروردین‌ماه ادامه پیدا کند. اما حسن روحانی، رئیس جمهور از تمدید این مدت تا پایان اردیبهشت‌ماه  خبر داد. سخنگوی قوه قضائیه نیز از تشکیل ۵۰۰ هیأت قضایی برای بررسی وضعیت زندانیانی که هم‌اکنون در مرخصی هستند خبر داد به گفته اسماعیلی این هیأت قرار است:

« وضعیت زندانیان در حال مرخصی و حتی زندانیانی که مشمول بخشنامه مرخصی بودند اما نتوانستند تأمین لازم را تودیع کنند و به مرخصی بروند و همچنین زندانیانی که با قرار بازداشت هستند و محکوم نشدند را بررسی کنند و درباره آن‌ها تصمیم بگیرند.

…مشخص کنند با لحاظ ارفاقات قانونی که در قانون مجازات اسلامی وجود دارد، مانند آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و امثال آن، شرایط عدم بازگشت به زندان برای چه تعداد از این افراد مهیا است؛ به گونه‌ای که این بخش از زندانیان اصلا مراجعتی به زندان نداشته باشند.

…همچنین مشخص می‌شود که چه تعدادی از زندانیان فعلی باید آزاد شوند و چه تعداد از افرادی که در حال مرخصی هستند، باید به زندان‌ها برگردند.»

به نظر می‌رسد که قوه قضائیه به طور جدی به دنبال کاستن از تعداد زندانیان است. اطلس زندان‌های ایران، پیشتر در گزارشی دلایل این رویکرد به‌ویژه آمار بالای زندانیان کشور و کمبود شدید امکانات زندان‌های را بررسی کرده‌است.  سازمان اتحاد برای ایران نیز  پیش‌تر با انتشار گزارش تفضیلی «وضعیت زندگی در زندان‌های ایران» بر بحران بهداشت در زندان‌ها تاکید کرده بود. داده‌های جمع‌آوری‌شده اطلس زندان‌های ایران نیز نشان می‌دهد که اغلب زندان‌های کشور، فاقد حداقل‌های رعایت بهداشت هستند. اطلس زندان‌های ایران اسامی ۳۹۵ زندانی سیاسی را جمع‌آوری کرده که در چهار سال گذشته در زندان بوده‌اند و حکومت از ارائه خدمات درمانی موثر به آن‌ها امتناع کرده است.

تبعیض نسبت به زندانیان سیاسی

در دستور عفو زندانیان، زندانیان امنیتی با محکومیت بیش از ۵ سال مستثنی شده‌اند. این امر سبب شده‌است که بخش بزرگی از زندانیان سیاسی و عقیدتی  پیشاپیش شرایط استفاده از عفو و همینطور مرخصی را از دست بدهند. این در حالی است که این زندانیان نه تنها خطری برای اجتماع ایجاد نمی‌کنند بلکه مورد توجه و احترام مردم نیز هستند و در بسیاری از تجمعات اعتراضی سال‌های اخیر، آزادی آن‌ها از جمله مطالبات معترضان بوده‌است.  از این نظر دلیل عدم موافقت با مرخصی آن‌ها را نباید به دلیل احتمال ایجاد خطر امنیتی در کشور دانست. بلکه به نظر می‌رسد که نهادهای امنیتی بیش از هرچیز تمایل و توان فاصله گرفتن از الگوی همیشگی خود در استفاده از ابزار زندان و شکنجه برای کنترل اعتراضات  و مخالفت‌های سیاسی را ندارند. و همچنان سعی در کنترل فضا از طریق اعمال سرکوب را دارند. این رویکرد سبب شده‌است که این مرخصی و عفو، اگرچه بر کلیت وضعیت زندان‌ها بدون شک اثری مثبت باقی می گذارد و گامی رو به پیش است؛ اما این تأثیر بر وضعیت زندانیان سیاسی محدود بوده است. به طوری که از مجموع نزدیک به ۶۵۰ زندانی سیاسی ثبت شده در اطلس زندان‌های ایران  کمی بیش از  ۱۰۰ نفر از آ‌نها مشمول عفو قرار گرفته‌ و آزاد شوند. بازداشت و عدم تمدید مرخصی اسماعیل عبدی، معلم زندانی نیز نشان می‌دهد که همچنان انعطاف مقامات قضائی در برابر زندانیان سیاسی و فعالان صنفی محدود است.

 اطلس زندان‌های ایران به طور دقیق روند آزادی زندانیان سیاسی را پیگیری کرده‌است. پژوهشگران ما در گزارش  قبلی خود لیست ۱۲۵ زندانی سیاسی واجد شرایط عفو را گردآوری و منتشر کرده‌اند.  از زمان ابلاغ بخشنامه جدید تاکنون بر اساس بررسی پژوهشگران اطلس تاکنون ۱۰۶ زندانی سیاسی از زندان آزاد شده اند. همچنین ۶۹ زندانی دیگر به مرخصی آمده‌اند که ممکن است برخی از آنها پس از بررسی‌های جدید قوه قضائیه دیگر به زندان بازگردانده نشده و آزاد شوند. همچنین ۶۷ زندانی دیگر که واجد شرایط استفاده از آزادی بوده‌اند همچنان زندانی هستند. اسامی این زندانیان در ادامه این گزارش و در سه لیست جداگانه گردآوری شده‌است.

اطلس زندان‌های ایران تأکید می‌کند که با توجه به عدم شفافیت دستگاه قضائی و خودداری نظام‌مند جمهوری اسلامی از ارائه اطلاعات درباره زندانیان سیاسی، ممکن است که این اسامی کامل نباشد و یا اینکه برخی از این افراد آزاد شده اما خبر آن منتشر نشده‌است.

این لیست‌ها بدون احتساب کسانی نوشته شده که با فرض «مجرمیت» و احتساب حداکثر مجازات مصرح در قوانین جمهوری اسلامی می‌بایست به حداکثر پنج سال حبس محکوم شوند، اما حبس‌های طولانی‌تری برای آن‌ها صادر شده است.

 

 

اسامی افرادی که با عفو آزاد شده اند – ۱۰۶ نفر

 

نام میزان محکومیت استان 
فاطمه باختری ۱ سال  تهران
پیمان کوشک‌باغی ۵ سال  البرز
هیمن مام قادری ۵ سال  کردستان
زهرا زارع سراجی ۲ سال  تهران
مجتبی بیرانوند ۵ سال  تهران
بهروز صادقی ۵ سال  تهران
کاظم صفابخش ۲ سال  تهران
پیمان دمشقی ۶ ماه البرز
رضا غلام‌حسینی ۱ سال و ۶ ماه هرمزگان
نیما صفار سفلایی ۸ ماه گلستان
زهرا صادقی ۳ سال تهران
سیامک اشرفی  ۵ سال  آذربایجان غربی
رحمی تورگوت ۵ سال  آذربایجان غربی
میلاد احمدی ۲ سال  آذربایجان غربی
رسول هویدا ۵ سال  تهران
مجید رشیدی ۵ سال  تهران
جعفر احمدی ۵ سال  تهران
سخاوت سلیمی ۵ سال  تهران
جواد خمیس‌آبادی ۵ سال  تهران

 

هادی کریمی ۵ سال  تهران
رضا رضایی ۵ سال  تهران
محمدحسن شاه‌رضا ۵ سال  تهران
احمد ایرانی‌خواه ۵ سال  تهران
مهدی فاطمی‌نسب ۵ سال  تهران
عبدالرضا کوهپایه ۴ سال  تهران
امیر نوری ۵ سال  تهران
سلمان افرا ۱ سال کردستان
مجید مرادی ۵ سال  تهران
امیرحسین یوسفی ۶ ماه ایلام
گوران قربانی ۵ ماه  کردستان
عادل پیروزی ۲ سال  کردستان
سعید سلطان‌پور ۵ سال تهران
احسان ملک‌محمدی ۵ سال تهران
سعید خموشی ۵ سال تهران
بابک مرادی ۵ سال تهران
محمد ابراهیمی نامشخص آذربایجان غربی
ادریس کسروی نامشخص آذربایجان غربی
کمال عبداللهی نامشخص آذربایجان غربی
امیر سیدطاهری نامشخص آذربایجان غربی

 

عبدالقادر محمدپور ۱ سال آذربایجان غربی
عزت محمودی ۱ سال آذربایجان غربی
اسعد محمودی ۳ ماه آذربایجان غربی
بهروز زارع ۲ سال  تهران
رحیم غلامی ۱ سال اردبیل 
محمدرضا درویشی ۵ سال تهران
رضا یاوری ۵ سال تهران
علی‌رضا لک ۵ سال تهران
صالح‌الدین مرادی سروستانی ۵ سال تهران
مسعود کاظمی ۲ سال  تهران
صابر نادری ۴ سال  کردستان
بشیر پیرماوانه ۴ سال  آذربایجان غربی
توفیق محمودی ۱ سال  کردستان
شهرام فرهادی ۲ سال  کردستان
رضا انتصاری  ۵ سال تهران
سینا انتصاری ۵ سال تهران
اسماعیل رشیدی ۵ سال بوشهر
پروین ادوایی ۲ سال  کردستان
ندا ناجی ۲ سال و ۶ ماه تهران
محمد ریاضت ۲ سال  البرز

 

حمید کاشانی ۲ سال  مازندران
ماهرخ قنبری ۱ سال  البرز
یاسین رمضانی ۵ سال کرمانشاه
ایوب بدری ۵ سال کرمانشاه
مختار باباجانی ۵ سال کرمانشاه
جبار قادریه ۵ سال کرمانشاه
رضا کامران نامشخص البرز
شهرام مقدسی ۵ سال تهران
حسام معینی ۵ سال تهران
امین سلیمانی ۵ سال تهران
مرتضی سهراب‌پور ۵ سال تهران
محمد کریمایی ۵ سال تهران
سعید کریمایی ۳ سال و ۶ ماه  تهران
مهدی مهدوی نامشخص  تهران
بشیر ریاحی ۵ سال تهران
اردشیر عشایری ۵ سال تهران
مرتضی قادری سامانی ۵ سال تهران
سعید دوراندیش ۵ سال تهران
محمود براکوهی ۵ سال تهران
مهدی کیوانلو ۵ سال تهران

 

مهدی مهدی‌لو نامشخص  تهران
مرتضی کنگرلو ۵ سال تهران
هادی شاه‌رضا گماسایی نامشخص  تهران
مهدی بختیاری ۵ سال تهران
میلاد کاکاوند نامشخص  تهران
مصطفی رهسپار ۵ سال تهران
بابک تقیان ۵ سال تهران
مهدی ایزدپناه ۵ سال تهران
علی بهادری ۵ سال تهران
رضا سیگارچی ۵ سال تهران
بهنود پوررستمی ۵ سال تهران
عبدالله اسماعیلی ۵ سال تهران

 

شعیب اسماعیلی نامشخص تهران
مصطفی میرمحمدی نامشخص تهران
حسین آرنگ ۵ سال تهران
سعید گودرزی نامشخص تهران
شهاب اکبری نامشخص تهران
حیدر تیموری ۵ سال تهران
مهران اصغرزاده ۵ سال تهران
صادق قیصری ۵ سال تهران

 

فرنام فرهنگ ۵ سال تهران
علی‌رضا آزادروش ۵ سال تهران
ناهید بهشید ۲ سال  تهران
اکبر بیرانوند ۵ سال تهران
آرمان غفوری ۱ سال  کردستان
روئین عطوفت ۵ سال تهران

 

 اسامی ۶۹ زندانی سیاسی که به مرخصی آمده اند

 

محمدرضا معمارصادقی ۱ سال تهران
مایکل وایت ۲ سال  تهران شهروند آمریکایی
زهرا جمالی ۵ سال تهران
واحد خلوصی درخشان ۵ سال البرز
سلیمان کاظمی ۷ ماه آذربایجان شرقی
یوسف کاری ۲ سال اردبیل
پروین محمدی ۱ سال  البرز
لیلا حسین‌زاده ۲ سال و ۶ ماه تهران
مجید آذرپی ۵ سال  تهران
ثمین مقصودی ۵ سال  تهران
محمد نجفی  ۱۶ سال و ۱۰ ماه مرکزی
حسین پسندیده ۱ سال تهران
محمد مهدوی‌فر ۷ سال و ۶ ماه  اصفهان
اسماعیل عبدی ۲۵ سال  تهران  یکم اردیبهشت ماه به قصد تمدید مرخصی به دادسرا رفت و بازداشت شد
مهرداد محمدنژاد ۲ سال  تهران
نازنین زاغری – رتکلیف ۵ سال  تهران شهروند ایرانی انگلیسی
افشین حسین‌پناهی ۷ سال و ۶ ماه کردستان
مهدی محمودی ۱ سال  تهران ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
یوسف آریان‌مهر ۱ سال  تهران ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
ماشاالله پسرکهن ۳ سال  تهران

 

ایمان مهدی‌پور دهکردی ۱ سال  تهران
سبحان ایمانی ۱ سال و ۳ ماه تهران
محمود بهشتی لنگرودی ۵ سال  تهران
جعفر رستمی‌راد ۶ ماه تهران ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
یوسف سبزی بلخکانلو ۱ سال  آذربایجان غربی
سلیمان راستق قزلباش ۱ سال  آذربایجان غربی
جعفر مشکینی مصرکانلو ۱ سال  آذربایجان غربی
کیومرث مرزبان ۶ سال  تهران
طاها ثالثی ۱ سال و ۶ ماه فارس
محمد کریمی ۱ سال  تهران
ارس امیری لاریجانی ۱۰ سال تهران
بهزاد همایونی  ۵ سال  اصفهان با در نظر گرفتن سابقه وی در خصوص حضور در جبهه، باید مشمول بخشنامه نوروزی شود
صالح ملاعباسی ۱۰ ماه آذربایجان شرقی ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
ایوب اسدی ۲۰ سال کردستان
عارف محمدی ۲ سال آذربایجان غربی ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
امیرعلی مرادی ۲ سال البرز ممکن است بر اساس بخشنامه نوروزی آزاد شده باشد
فواد وکالتی ۱ سال  آذربایجان غربی
سپیده فرهان ۲ سال  تهران
امین خاکی ۲ سال و ۲ ماه  البرز
امیر ستاری روف ۷ ماه  آذربایجان شرقی

 

فرهاد فهندژ ۱۰ سال  تهران
فاطمه مثنی ۱۵ سال  تهران
معصومه قاسم‌زاده ملک‌شاه ۱۰ سال  تهران
نازنین طوسی ۲ سال  تهران
شهناز اکملی ۱ سال  تهران
کیانوش اصلانی ۵ سال  تهران
محمدرضا مرادی ۳ سال  تهران
هنگامه شهیدی ۷ سال و ۶ ماه  تهران
مینو ریاضتی ۳ سال  بوشهر
احترام شیخی ۳ سال  بوشهر
فریده جابری ۳ سال  بوشهر
اسدالله جابری ۳ سال  بوشهر
بهمن صالحی ۴ سال  خراسان جنوبی
خلیل ملاکی ۴ سال  خراسان جنوبی
بیژن احمدی ۴ سال  خراسان جنوبی
شیدا عابدی ۳ سال  خراسان جنوبی
سهراب ملاکی ۳ سال و ۶ ماه  خراسان جنوبی
فیروز احمدی ۲ سال  خراسان جنوبی
سیمین محمدی ۲ سال  خراسان جنوبی
مریم مختاری ۲ سال  خراسان جنوبی
ساغر محمدی ۴ سال  خراسان جنوبی
هدایت علی‌زاده
  •    
آذربایجان غربی
صالح خوشکام آذربایجان غربی
هاشم درویشی آذربایجان غربی
ابراهیم مرادی آذربایجان غربی
فاروق لواشلویی آذربایجان غربی
آوات جوانبخت آذربایجان غربی
یوسف قرنی‌پور آذربایجان غربی
پیمان عارفی ۱۵ سال  تهران
ایرج حاتمی ۱۰ سال  البرز

 

 اسامی ۶۷ زندانی واجد شرایطی که آزاد نشده‌اند

نام و نام خانوادگی میزان محکومیت استان  توضیحات
محمود براتی گودرزی ۳ سال لرستان با توجه به بیماری آقای براتی بر اساس بند ۶ بخشنامه این عفو شامل وی می شود
برزان محمدی ۳ سال و ۶ ماه  تهران
محمد پاکدل ۱ سال  تهران
محمد ابوالحسنی ۲ سال  تهران
وحید قدیرزاده ۲ سال  تهران
امین ماسوری ۱ سال  لرستان
واحد بهبهانی ۵ سال  آذربایجان غربی
محمد حجازی‌‌فر ۱ سال و ۲ ماه تهران
رضا خجسته ۳ سال و ۹ ماه  آذربایجان غربی
مهدی ابدالی ۱ سال  کرمانشاه
محمد خاطری ۹ ماه  کردستان
آرمین سورانی ۲ سال  تهران
خلیل شاهی ۳ سال  آذربایجان غربی
حامد آیینه‌وند ۵ سال  تهران
کیانوش عباس‌زاده نامشخص  تهران احتمالا حکم وی کمتر از پنج است و در این حالت این عفو شامل وی خواهد شد
عبدالحسین عرفانی خانقاهی ۳ سال خراسان رضوی
آرش مهین جعفرآبادی ۳ سال  خراسان رضوی
سهراب بهرامی ۴ سال کردستان
رضا اسماعیلی ۱ سال  آذربایجان غربی

 

ابراهیم نوری ۱ سال و ۶ ماه  آذربایجان شرقی
رحیم محمودی‌آذر ۵ سال  آذربایجان غربی
امین صفاری نامشخص تهران احتمالا حکم وی کمتر از پنج است و در این حالت این عفو شامل وی خواهد شد
هوشیار شعبانی ۷ ماه  کردستان
امیر ستاری روف ۵ سال  آذربایجان شرقی
محمد میرزایی ۵ سال  آذربایجان غربی
محمد بنازاده امیرخیزی ۵ سال  تهران
فرهاد میثمی ۵ سال  تهران
مهدی امیری‌نژاد قاسمی ۲ سال  اردبیل
احمد شاهد ۱ سال ایلام
فرشاد عباسی ۵ سال  آذربایجان غربی
باقر سلمانیان ۲ سال تهران
رها احمدی ۲ سال  تهران
علی ستوده ۱ سال  کردستان 
کیوان زارع ۱ سال  آذربایجان غربی
سامان ربانی ۳ ماه  کردستان
رسول شکری ۳ ماه  آذربایجان غربی
حسن شکری ۳ ماه  آذربایجان غربی
کامران درویشی ۵ سال  آذربایجان غربی
عصمت سلحشور ۵ سال  آذربایجان غربی
محمدقلی سیفی ۶ ماه آذربایجان شرقی

 

علی فتوحی ۱ سال  تهران
رسول ایور ۱ سال  کردستان
سجاد سالاروند ۱ سال  تهران
محمدرضا فتحعلی‌زاده ۱ سال  تهران
علی‌اصغر خدابنده‌لو ۶ ماه  تهران
مرتضی بخشی‌زایی ۶ ماه  تهران 
مصطفی جلال ۲ سال  تهران
غلام‌رضا مرادی ۱ سال  تهران
کیوان مکرمی ۱ سال  آذربایجان غربی
مبین مرادی ۶ ماه  کرمانشاه
مجید اسدی ۵ سال  البرز
امیر رامین‌فرد ۲ سال  آذربایجان شرقی
حسن گلوانی ۵ سال  آذربایجان غربی
عبدالرضا میرآقاسی ۲سال  تهران
احمد امین‌پناه ۵ سال  کردستان
کامران موسی‌زاده ۳ سال  آذربایجان غربی
مهدی طلوعی‌دل ۲ سال  تهران
علی عبادی ۵ سال  قم 
محمدامین شیلان‌آبادی ۴ سال  آذربایجان غربی
فاروق شارویرانی ۴ سال  آذربایجان غربی
حمیدرضا رحمتی ۱ سال و ۶ ماه اصفهان

 

فرهاد عبدصالح ۵ سال  تهران
نگین قدمیان ۵ سال  تهران
محمدامین پیغامی ۴ سال  آذربایجان غربی
پیام شکیبا ۵ سال  تهران
پیمان میرزاده ۴ سال  آذربایجان غربی
مصطفی برومند ۵ سال  خراسان رضوی