جنگ در قره‌باغ، سرکوب در ایران – تداوم بازداشت فعالان اتنیکی ترک

۲۵ مهر ۹۹- دو هفته پس از برگزاری تجمعات «حمایت از آزادسازی قره‌باغ» در شهرهای مختلف ایران، بسیاری از فعالان اتنیکی ترک بازداشت شده در این تجمعات آزاد نشده‌اند. هویت ۳۵ نفر از این زندانیان تاکنون مشخص شده است.

به گزارش اطلس زندانهای ایران با شکسته شدن آتش بس بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان،آتش جنگ قره‌باغ دوباره شعله‌ور شده است. در ایران نیز هنوز تبعات این جنگ ادامه دارد. بلافاصله پس از آغاز جنگ، فعالان اتنیکی ترک و بسیاری از شهروندان دیگر در تهران و شهرهای آذربایجان به خیابان آمدند تا حمایت خود را از دولت آذربایجان اعلام کنند. نخستین تجمع روز سه شنبه ۸ مهر در شهر اردبیل انجام شد و به دنبال آن پنجشنبه ۱۰ مهر ماه ۱۳۹۹ با فراخوان فعالان اتنیکی ترک در بسیاری از شهر های دیگر ایران نیز تجمعاتی در حمایت از آذربایجان برگزار شد. تهران، تبریز، ارومیه، اردبیل، زنجان، مشکین‌شهر، مراغه، مرند، نقده و پارس‌آباد از جمله این شهرها بودند. مأموران امنیتی و انتظامی اما این تجمعات مسالمت آمیز را تاب نیاورده و تجمع‌کنندگان را ضرب و شتم و بازداشت کردند. در برخی از شهرها نیز ده‌ها فعال اتنیکی ترک به مراجع امنیتی احضار و برخی نیز بازداشت شدند.

اردبیل

این تجمعات از اردبیل شروع شد. شهری که در سالهای اخیر شاهد بسیاری از حرکتهاتی هویت‌طلبانه بوده است. روز سه‌شنبه ۸ مهرماه ۹۹ فعالان اتنیکی ترک در شهر اردبیل خواستار برگزاری تجمعی مسالمت‌آمیز در حمایت از جمهوری آذربایجان در پارک جیرال اردبیل شدند. این تجمع اما توسط نیروهای امنیتی به خشونت کشیده شد و در جریان آن عسگر اکبر زاده، مهدی هوشمند، سجاد جولانی، حسین بالاخانی،  مجتبی پروین، مصطفی پروین، محمد جولانی، حامد حیدری باریس، بهمن خیرجو، پرویز سیابی، مرتضی پروین، سبحان بخشی و تعدادی دیگر با هویت نامعلوم بازداشت شدند. این افراد همگی روز چهارشنبه ۹ مهر از سوی قاضی نونهالی، رئیس شعبه ۱۰ بازپرسی اردبیل، تفهیم اتهام شده و با قرار وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی روانه زندان شدند. اتهامات آنها «توهین به رهبری، اخلال در نظم و سلب آسایش عمومی، تمرد از فرمان مامورین دولت و اقدام علیه امنیت ملی از طریق مشارکت در تجمع » اعلام شده است.

پرویز یاری روزنامه نگار و از فعالان اتنیکی ترک به پژوهشگر اطلس زندانهای ایران در مورد این بازداشتها گفت: «بازداشت تجمع کننده گان در پارک جیرال اردبیل همراه با اعمال خشونت و ضرب و شتم از سوی نیروهای امنیتی بوده است.» به گفته آقای یاری «پا و پیشانی عسگر اکبرزاده به دلیل ضربات باتوم الکتریکی به شدت آسیب دیده است. سجاد جولانی هنرمند و فعال مدنی بازداشت شده نیز دچار شکستگی و خونریزی شدید بینی شده است. حال عمومی او پس از بازداشت وخیم بوده و اقدامی در جهت مداوای او صورت نگرفته است. پرویز سیابی گرجان، حسین بالاخانی و مرتضی پروین نیز بر اثر ضرب و شتم نیروهای امنیتی از ناحیه دست و کمر آسیب دیده‌اند.» آقای یاری همچنین افزود : «عبدالله طباطبایی دادستان اردبیل که ضابطان قضایی زیر نظر او اقدام به ضرب و شتم و بازداشت این افراد کرده‌اند؛ به رغم رٶیت آثار ضرب و جرح روی بدن افراد دستگیر شده، حاضر به صورتجلسه آن از طریق پزشکی قانونی نشده است.»

در ادامه بازداشتها در این شهر، مرضیه جوانشیر و خواهر او که نامش مشخص نشده است؛ روز پنجشنبه ۱۰ مهرماه بازداشت شدند. این دو خواهر روز جمعه ۱۱ مهر به زندان اردبیل منتقل شدند. دیگر بازداشت شدگان اردبیل علی خیرجو، محسن اسماعیلی مقدم، میثم جولانی، پیمان آقایی، داریوش نیازی شیران، احمد محمدپور، یاشار مرادی، علی معالی و یونس مرادی هستند. یک منبع آگاه به پژوهشگر اطلس زندانهای ایران گفت: «مأموران هنگام بازداشت آقای خیرجو، او و دیگر اعضاء خانواده‌اش را ضرب و شتم کرده اند.» آثار کبودی در تصاویر منتشر شده از سوی خانواده علی خیرجو نیز آشکار است. افسانه اکبرزاده، همسر آقای خیرجو به دلیل اعتراض به نحوه بازداشت همسرش و دیگر بازداشت شدگان، به دستور قاضی نونهال برای ۲۴ ساعت بازداشت شد.

همچنین روز یکشنبه ۱۳ مهر علی قهرمانی در روستای علم‌دار استان اردبیل از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شد.

از بین بازداشت شدگان اردبیل تاکنون پرویز سیابی، حامد حیدری باریس، احمد محمد پور، علی معالی و داریوش نیازی شیران با تودیع قرار وثیقه یا کفالت از زندان آزاد شده‌اند.

تبریز

در تبریز روز پنج شنبه ۱۰ مهر همزمان با دیگر شهرها تجمع در حمایت از آذربایجان برگزار شد. این تجمع در خیابان «راسته کوچه» شکل گرفت. با ورود ماموران امنیتی تجمع به خشونت کشیده شد. مأموران با باطوم و گاز اشک آور و گلوله های پلاستیکی مردم را متفرق کرده و حدود ۴۰ نفر را نیز بازداشت کردند.

سعدالله ساسانی و میلاد اکبری در همین روز توسط مأموران امنیتی بازداشت شدند. به  گفته یک منبع آگاه: «این دو فعال اتنیکی هنگام بازداشت به شدت ضرب و شتم شدند.» احد باقری و سه برادر به نامهای مرتضی نقی زاده ، مجتبی نقی زاده و محمد نقی زاده نیز از جمله بازاشت شدگان ۱۰ مهر تبریز هستند که به مکان نامعلومی شدند.

بازداشت فعالان ترک این شهر در روزهای بعد هم ادامه پیدا کرد. روز یکشنبه ۱۳ مهرماه ۱۳۹۹ مامورین امنیتی سعید سلطانی را در محل کارش بازداشت کردند. آنها سپس با مراجعه به منزل این فعال مدنی، بدون ارائه حکم دادگاه منزل او را نیز تفتیش کردند و برخی از لوازم شخصی او را با خود برده‌اند. خانواده آقای سلطانی در مراجعه به مقامات قضایی اطلاع یافته اند که او به بازداشتگاه وزارت اطلاعات تبریز منتقل شده است.

در همین روز زینال تنهایی فعال دیگر آذربایجانی در تبریز بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد. مامورین امنیتی و لباس شخصی آقای تنهایی را در منزلش و بدون ارائه حکم، بازداشت کرده‌اند. به گفته خانواده آقای تنهایی او با ضرب و شتم بازداشت شده و مامورین امنیتی لوازم شخصی و موبایل او و همسرش را ضبط کردند. حسین محمدیان دیگر بازداشتی روز یکشنبه ۱۳ مهرماه ۹۹ در تبریز بوده است.

دو روز بعد، سه شنبه ۱۵ مهر،  کریم حقیقی از دیگر فعالان اتنیکی ترک از سوی مامورین اطلاعات تبریز بازداشت شد. ماموران بدون ارائه حکم و با مراجعه به محل کار این فعال مدنی ترک اقدام به بازداشت او کردند. بنابر اعلام نزدیکان کریم حقیقی وی تا این لحظه با خانواده خود تماس نگرفته است.

از بین زندانیان تبریز که هویت آنها معلوم شده است؛سعدالله ساسانی روز ۲۱ مهرماه با تودیع قرار وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی به طور موقت تا پایان مراحل دادرسی از زندان تبریز آزاد گردید. اتهام این فعال آذربایجانی در مرحله مقدماتی دادرسی «اخلال در نظم عمومی» و  «تمرد از مامورین دولت» عنوان شده است.

ارومیه

در شهر ارومیه  تجمع حمایت از جمهوری آذربایجان روز پنج‌شنبه ۱۰ مهرماه، ابتدا از سوی زنان فعال این شهر آغاز شد. پرویز یاری روزنامه نگار در مورد تجمع در این شهر به پژوهشگر اطلس زندانهای ایران گفت: «هسته اولیه تجمع‌کنندگان  این شهر زنان ارومیه‌ای بودند. این زنان در تقاطع خیابانهای عطایی و امام این شهر تجمع کردند» آقای یاری در ادامه درمورد برخورد نیروهای امنیتی با تظاهر کتتدگان اضافه کرد: «محمدمهدی شهریاری، استاندار آذربایجان غربی، شخصاً به همراه معاونان سیاسی و نیروهای ضد شورش در میدان امام ارومیه حضور یافته و دستور سرکوب تجمع‌کنندگان را صادر کرده است.»

در جریان اعتراضات شهر ارومیه  تعداد زیادی از فعالان اتنیکی ترک از جمله هوشنگ نقی زاده، رضا خلیلی، امیر گوهری، سالار طاهر افشار، ابوالفضل عسگرزاده ، جواد رضایی ، سهند بهنمون، یونس شیرزاد، فرهاد محمدی، خانم انتخابی و اشکان سعادت مهر بازداشت و یا احضار شدند. همه این افراد بعداً آزاد شدند.

در روزهای پس از برگزاری تجمع نیز بازداشتها ادامه داشته است. «بختیار بهنمون» روز جمعه  ۲۵ مهر از سوی نیروهای امنیتی دستگیر و به مکان نامعلومی منتقل شده است. بختیار بهنمون پدر فعالین مدنی ساواش و سهند بهنمون است. سهند بهنمون یکی از بازداشت شدگان تجمع اعتراضی روز پنج‌شنبه ۱۰ مهرماه در ارومیه بوده است.

زنجان

در شهر زنجان نیز همانند بسیاری دیگر از شهرهای آذربایجان روز پنج شنبه ۱۳ مهر تجمعی در حمایت از جمهوری آذربایجان برگزار شد. در این شهر تعدادی از فعالان ترک از جمله مجید کریمی و اکبر قره‌باغی بازداشت شدند. این زندانیان همگی از زندان آزاد شده‌اند.

مشکین شهر

در تجمع روز پنج شنبه ۱۰ مهر مشکین شهر، نیروهای امنیتی وحید خاوندی، احمد یعقوبی، قدرت منافزادگان، سیامک سیفی، کاظم صفابخش، مهدی عبادالهی و  شهروز همت‌اوغلی را بازداشت کردند. از بین افراد دستگیر شده، آقایان مهدی عبادالهی، قدرت منافزادگان و شهروز همت اوغلی احمد یعقوبی و کاظم صفابخش با تودیع وثیقه از زندان آزاد شدند. اما وحید خاوندی و سیامک سیفی همچنان زندانی هستند.

در همان روز نیروهای امنیتی احمد یعقوبی، یکی دیگر از فعالان اتنیکی ترک را در منزلش، بدون ارائه حکم قضائی و با اعمال خشونت بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کردند. همچنین آیدین ذاکری یکی دیگر از شهروندان  مشکین‌شهر، روز جمعه ۱۱ مهر از سوی نیروهای امنیتی این شهر بازداشت شده است.

پارس‌آباد

در تجمع شهر پارس‌آباد، روز پنجشنبه ۱۰ مهر پیمان آقایی توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد.  او دو روز بعد ۱۲ مهر، با تودیع وثیقه ۶۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد.

کلیبر

در شهر کلیبر، ووقار نعمت شاعر ، نویسنده، روزنامه نگار و فعال اتنیکی ترک ظهر روز پنجشنبه ۱۰ مهرماه ۹۹، توسط ماموران اداره اطلاعات بازداشت و پس از چند ساعت بازجویی آزاد شد. ماموران اداره اطلاعات در حین بازجویی او را مورد توهین ، تحقیر و تهدید قرار داده اند. ووقار نعمت در روزهای اخیر با حمایت از جمهوری آذربایجان اعلام کرده بود که حاضر است در «عملیات آزادسازی قره‌باغ» شرکت کند. او سردبیر نشریه «چیراق»، و ادمین کانال تلگرامی به همین نام است. ووقار نعمت همچنین مولف ۱۲ عنوان کتاب و شمار زیادی مقاله است. همچنین محمود محمودی، از فعالان ترک ساکن کلیبر در همان روز توسط مأموران امنیتی بازداشت شده است.

جلفا

در شهر جلفا نیز سعید سلطانی و بابک کیومرثی روز یکشنبه ۱۳ مهر از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شدند. مامورین امنیتی سعید سلطانی را در محل کارش بازداشت کرده و پس از آن  بدون ارائه حکم بازرسی، منزل او را مورد تفتیش قرار داده و لوازم شخصی آقای سلطانی را با خود برده‌اند. همچنین در اقدامی مشابه نیروهای امنیتی، بابک کیومرثی، دیگر فعال مدنی آذربایجانی در این شهر را نیز بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند.